Dansend op het podium, terwijl we een vlekkeloze presentatie geven, de juiste grapjes maken en het publiek van begin tot eind inspireren met een waanzinnig verhaal. Het is de droom van elke spreker, maar helaas voor veel mensen ook nog steeds een ‘ver van mijn bed show’. Vaak is het de angst voor het spreken voor publiek, die uiteindelijk de overhand krijgt en die de presentatie in het honderd laat lopen. Het is een selffulfilling prophecy: datgene waar je zo bang voor bent, gebeurt juist omdát je er zo voor vreest.
De verhoogde adrenaline, zorgt voor een droge mond, trillende ledematen, zweetaanvallen en soms zelfs paniekaanvallen. Jammer, want met een paar handige tips, kun je deze angst tegengaan en een killer presentatie geven.
Spreekangst wordt ook wel ‘Glossophobia’ genoemd en komt voor bij zo’n 75% van de sprekers. Recent onderzoek wees zelfs uit, dat er meer mensen bang zijn om voor publiek te spreken dan voor slangen. En ook veel grote sprekers hebben er in het begin last van gehad en komen daar openlijk voor uit. Een mooi voorbeeld is Gandhi, die tijdens een van zijn eerste, belangrijke toespraken, enkel de eerste zin durfde uit te spreken en daarna aan zijn assistent vroeg het verhaal af te maken.
De afgelopen jaren heb ik honderden sprekers mogen trainen voor de 50 TEDx events die ik heb georganiseerd over de hele wereld en vele organisaties geholpen een TED waardig verhaal te geven. Spreekangst overwinnen is een van de onderdelen van zo’n training. Hieronder mijn top 6 tips.
- Bereid je 200% voor
Dat klinkt heel simpel en dat is het ook! Helaas zie je nog te vaak mensen
binnen rennen, een laptop inpluggen, snel even wat slides achter elkaar zetten en
pas op het ‘moment suprême’ een verhaal voorbereiden.
Sprekers van de best bekeken TED talks hebben echter allemaal
aangegeven dat zij hun talk 50 tot 150 keer hebben geoefend, voordat ze het
podium op gingen. Dat wil zeggen het verhaal meerdere malen doorlezen en voordragen
voor de spiegel en aan vrienden en/of collega’s. Dat zorgt er niet alleen voor
dat je je verhaal beter kent, wat de stress van het geven van de presentatie significant
verlaagt, maar je kunt ook de lengte van je zinnen testen qua ademhalen,
moeilijke woorden eruit halen en checken of je verhaal past in de tijd die je
mag spreken.
Naast het verhaal zelf, geeft het altijd veel rust, als je goed kijkt naar de
hele logistiek rondom een event. Hoe kom je op de locatie en zijn er bijvoorbeeld
werkzaamheden waar je rekening moet jouden? In welke ruimte wordt het event
gehouden en hoe laat moet je aanwezig zijn? Maar ook het ruim van tevoren testen
van de audio en klikker, een keer van tevoren op het podium staan en het
voorbereiden van mogelijke vragen, zorgt voor minder stresshormonen. Zelf denk
ik ook altijd aan alles wat fout kan gaan; van geen internet hebben tot
verkeerde versies van PowerPoint. Ik neem daarom altijd een presentatie mee op
USB en laptop, in PowerPoint en PDF formaat en zorg dat filmpjes offline staan.
- Je lichaam is je basis
Vrijwel alle onderzoeken naar de impact van
presentaties geven aan dat de belangrijkste factor van het overbrengen van een
verhaal niet het verhaal zelf is, maar de lichaamstaal van de spreker. Het is
dus belangrijk om ervoor te zorgen dat ook je lichaam goed is voorbereid. Voorbereiden
is gemakkelijk en voor veel mensen ook vaak een verademing. Even een rondje
lopen voor het spreken zorgt er bijvoorbeeld voor dat je bloed sneller gaat
stromen en er meer zuurstof naar je hersenen stroomt. Naast je hersenen, kun je
ook in een paar minuten je stembanden opwarmen met de tien makkelijke en leuke
oefeningen die TED spreker Julian Treasure in zijn TED talk voordoet. Zelf raad ik sprekers ook altijd aan om een
half uur van de voren nog even 10 minuten de geest helemaal ‘schoon’ te maken
door te mediteren of door mindfullness oefeningen te doen, via apps als Headspace of Calm.
Psychiater
Fritz Perls zei het al heel mooi; "Fear
is excitement without the breath". Goed letten op de ademhaling is
iets wat je kunt trainen en waar je ook tijdens je presentatie constant
aandacht aan moet geven. Veel mensen gaan door stresshormonen en te lange
zinnen, te snel praten en raken daardoor buiten adem. Bij TED vroegen we
sprekers altijd om eerst rustig op de stip te gaan staan, een keer diep in en
uit te ademen en vervolgens rustig het verhaal te beginnen, in plaats van snel
pratend het podium op te lopen. Voor veel sprekers was dit mentaal nét die
start die ze nodig hadden, om het verhaal succesvol te beginnen.
3) Laat je ego thuis en wees jezelf
Tenzij je heel beroemd bent, komen mensen niet voor jou, maar voor jouw verhaal. Helaas zie je nog te vaak dat sprekers op het podium staan te eigen geilen. Iets wat voor heel veel luisteraars een afknapper is. TED spreker Brene Brown gaf in haar talk ‘the power of vulnerability’ al heel mooi een aantal argumenten weer, om je op het podium vooral zo kwetsbaar mogelijk op te stellen. Dit kan juist heel erg sterk zijn, aangezien het publiek vaak op zoek is naar een menselijke connectie, die je met te veel egotripping zeker niet gaat maken. Het is prima om niet perfect te zijn en fouten te maken op het podium, zelfs topsprekers als Bill Gates hebben hun tekst wel eens vergeten op het TED podium. De analyse van verhalen op de vele TEDx evenementen laten dit ook duidelijk zien; persoonlijke verhalen uit het hart, waar mensen zich echt heel kwetsbaar opstellen, werden niet alleen het best gewaardeerd, maar bleven ook het beste hangen.
4) Breek het ijs
In de eerste 20 seconden van een presentatie, bepalen de meeste mensen of ze wel of niet verder luisteren naar jouw verhaal. Zorg er dan ook voor dat je mensen direct vanaf het eerste moment boeit, inspireert en een reden geeft om tot aan het einde aan je lippen te hangen. Alsof de mensen op jouw schoot zitten en je ze een detective of sprookje voorleest. Meteen goed beginnen is niet alleen leuk voor het publiek en voor de aandacht voor jouw verhaal, maar vele TED- en TEDx sprekers gaven aan dat een sterke openingszin die mensen aan het lachen maakte, of zichtbaar veel ogen opende, het ijs liet breken en de stresshormonen liet verdwijnen. Begin dus niet met jezelf voor te stellen of met woorden als ‘dus’, ‘dames en heren’ of ‘wat fijn dat ik hier vandaag mag zijn’, maar direct met een sterk statement, een heftige binnenkomer of een anekdote met humor. Zorg naast een sterk begin, ook zeker voor een krachtig einde met een duidelijke ‘call to action’ en een heldere samenvatting.
5) Publiek
Of ik nu spreek voor 20 of voor 2000 mensen, ik vind
het elke keer weer een eer om te mogen spreken! Mensen maken hun tijd vrij om
naar jou te komen luisteren, in de hoop dat ze een bijzonder verhaal te horen
krijgen. Zorg er dan ook voor dat je ze wat leert, inspireert en vermaakt.
Naast het goed voorbereiden van een verhaal en te zorgen voor zo min mogelijk
ego, is er ook niks leukers dan interactie te zoeken met het publiek. Dat zorgt
niet alleen voor een positieve energieboost, maar vaagt ook die laatste
stresshormonen in je lichaam weg. Probeer vragen te stellen die mensen met
ja/nee kunnen beantwoorden (om onnodige en afleidende discussie te voorkomen)
en probeer te werken aan een enthousiaste houding, door rustig te lopen op het
podium en met een energieke mimiek. Om spreekangst om te zetten in spreekpret
zoek ik zelf altijd ‘vrienden’ in het publiek; mensen die zichtbaar geïnteresseerd
in mijn verhaal en die ik zie genieten en lachen. Soms vergeet ik, ondanks een
intensieve voorbereiding, wel eens iets wat ik graag wilde vertellen. No reason
to panic! Bedenk je dat niemand in het publiek weet wat je van plan was te presenteren
en blijf kalm.
6. Pauzes
De veelbekroonde film ‘The Kings Speech’ is natuurlijk een prachtig voorbeeld van het overwinnen van spreekangst. Het waargebeurde verhaal van King George VI geeft bovendien een paar interessante tips. De belangrijkste? Neem pauzes. Het inbouwen van rustpauzes kan op verschillende manieren heel veel waarde geven aan je verhaal. Naast dat de wetenschap heeft bewezen dat het je zenuwen kalmeert, zorgt het voor het publiek voor een hongerige vraag naar ‘what’s next?’ en geeft het voor jou als spreker de mogelijkheid om even alles wat daarvoor is gezegd te verwerken en op adem te komen.
En tot slot, vergeet bij het voorbereiden van je volgende presentatie niet: “don’t be afraid to fail, be afraid to not try!”